Think European – Act Locally (EAHSA)

september 26, 2016 Jan Luursema

Vandaag, 21 september 2016, ben ik vertrokken voor een tripje naar Lyon. Wat brengt me naar Lyon? Een tweedaags congres van de EAHSA. Wat? De EAHSA is European Association of Homes and Services for the Ageing. Oftewel een soort Actiz (branche vereniging ouderenzorg) op Europees niveau. Eens per twee jaar is er een tweedaags congres, dit keer dus in Lyon. Een stad die als leus heeft: Vooruit, vooruit, Lyon de  beste! Het congres dat ik ga bezoeken heeft een programma met lezingen, workshops, ontmoeten, eten en drinken en een tour naar enkele locaties. Oftewel ik verwacht Inspiratie en Verbinding, precies wat het motto van MaPaLaNa is!

En wat doe je als bezoeker? Je gaat ruim op tijd, dus één dag eerder. Daardoor kan ik morgen mooi op tijd (9.00 uur) op de congreslocatie zijn. Dus vanmorgen ben ik met de trein naar Schiphol gegaan, het traditionele saucijzenbroodje gegeten en vervolgens was ik (na wat wachten) binnen 1,5 uur in Lyon. Althans op vliegveld Lyon. En veilig dat het daar is! Op diverse plaatsen lopen vrij zwaar bewapende militairen in groepjes van vier. Waarschijnlijk kunnen ze daardoor alle kanten op kijken. De Rhone-express bracht mij vervolgens naar het centrum van Lyon. Tussenvraag: aan welke rivier ligt Lyon? Vervolgens in de metro. Helaas ontstonden er wat technische problemen met het metrostel. En de reizigers leken nogal gestrest en snel in paniek. Na een luide knal en wat ‘branderige’ geur sloegen diverse reizigers op de vlucht. Vrij snel daarna moet het metrostel ook officieel ontruimd worden. Overigens erg handig als alle opdrachten alleen in het Frans omgeroepen worden. Ik had geen flauw idee wat de bedoeling was. Ik heb de meute dus maar, als kuddedier, gevolgd. Helaas was het één station te vroeg. Dus het laatste deel ben ik maar te voet gegaan.


Bij mijn Airbnb wachtte een hartelijke ontvangst. Een kopje koffie, een leuk plekje en op loopafstand van het congrescentrum. Maar eerst nog even de toerist uithangen. Op advies van de ‘Airbnbmanager’ een andere metro genomen en met een tandradbaantje naar boven. Prachtig uitzicht op de stad! Mooie basiliek en vervolgens de afdeling te voet. De stad verder verkennen, een terrasje pakken en de maaltijd bij Theodoré. Ook op advies van de ‘Airbnbmanager’. Het waren prima adviezen en het was een goede kennismaking met een stad die ik tot op heden vooral kende van de borden op de snelweg. Het is best de moeite waard om er even af te draaien.

De volgende dag, om zeven uur maakt mijn smartphone lawaai, het is tijd om op te staan. Ik heb afgesproken met mijn hospita (Airbnb) dat het ontbijt om halfacht klaar staat. Ze blijkt mij als ‘koffiedrinker’ te hebben ingeschat en dat klopt. Ze heeft er plezier in om haar gasten te plezieren en daarom staat er een goed en met zorg klaargemaakt ontbijt klaar. De pruimen die ik gisteren niet had opgegeten zijn verwerkt tot jam en krijgen zo een tweede kans. Heerlijk! Ik neem nog even mijn wandelroute naar het congrescentrum door en krijg de tip om langs de rozentuin te lopen. En dat lukt, de weg naar het congrescentrum is een mooie wandelroute door een prachtig park.

Om 9.05 uur start een facility tour. In busjes worden we naar verschillende zorgcentra gebracht voor een excursie. Mijn busje gaat naar de locatie ‘Maison du Tuliper’ onderdeel van de ADEF Résidences group. Het is een nieuwbouw zorgcentrum voor 84 personen met groepswoningen voor 14 dementerenden en 70 studiootjes. Er is een toelichting op het concept en het Franse systeem voor ouderenzorg. Uiteraard zijn er verschillen met de situatie in Nederland en we zijn op zoek naar leerpunten. Een belangrijk systeemverschil is dat als de oudere niet voldoende kan betalen, de kinderen ook financieel aangeslagen worden. Oftewel zij hebben er belang bij wat de kosten van ouderenzorg zijn. Misschien kun je je daarbij een voorstelling maken? Het valt mij op dat de studio’s wel erg klein zijn. Met een oppervlakte van 22 á 24 m2 doet me dit denken aan de bouwmaatstaven van eind 20e eeuw in Nederland. De ruimte voor ondersteunende diensten is net als in Nederland in deze periode erg ruim. De frisse kleurstelling geeft de facility een aantrekkelijke en opgewekte sfeer. Opnieuw leer ik hoe belangrijk kleur is.

De CEO vertelt over de opbouw van de ADEF Résidences group in een periode van bijna 25 jaar. Hij is op vele locaties gestart en heeft met 100% bankfinanciering overal ouderenzorg gerealiseerd. Inmiddels heeft hij een omzet van ruim 200 miljoen euro. Het concept is min of meer overal hetzelfde en er zijn plannen voor uitbreiding in China en Rusland. Hij vertelt dat zijn concern ‘not-for-profit’ is en dat de governancestructuur is opgebouwd is met een meerhoofdige raad van bestuur en raad van toezicht. Hij is als CEO de enige die betaald wordt en de rest is door hem aangesteld als vrijwilliger. Boeiend model! Dit model geeft de banken veel zekerheid, ze weten met wie ze zaken doen. En met zijn trackrecord blijkt er voldoende vertrouwen om 100% te financieren. Kunnen we daar wat van leren?

Na de excursie keren we terug naar het Cite-International, waar het congres wordt gehouden. Om 13.00 uur worden de lezingen geopend door Aad Koster, voorzitter van de EAHSA. Het congres heeft als titel  THINK EUROPEAN – ACT LOCALLY: New Business Models and Success Stories in the Provision of Care, Housing and Services for the Elderly. De eerste spreker Jean-Paul Delevoye, voormalige minister van economische zaken, neemt ons mee in de veranderingen in de Europese samenleving. Een opvallende verandering is dat de middenklasse steeds kleiner wordt en dat de boven- en onderklasse in omvang toenemen. Hiermee verandert er best veel. Wat zou dat voor de ouderenzorg betekenen? Na deze aftrap volgen er nog tal van andere sprekers en komen veel onderwerpen aan bod. Zo komt er steeds meer aandacht voor ‘social care’ in plaats van medische zorg, er is overal een herwaardering van relaties (meergeneratiewonen). Een schema waaruit blijkt dat de discussie centraal versus decentraal voorbij is, trekt mijn aandacht. Deze spreker betoogt dat we nu in een periode van distributed-netwerk hebben.

’s Avonds is er een grote gala-avond. Vanuit het congrescentrum rijden we in een open bus naar boven in een hop-on-hop-off bus We gaan op bezoek bij L'Auberge du Pont de Collonges. Paul Bocuse is daar de chefkok en in dit 3sterrenrestaurant hebben we een lekker diner. Mijn tafelgenoten komen uit Engeland, Amerika, Spanje, Frankrijk en we hebben een gezellig en aangenaam gesprek over veel onderwerpen. De avond vliegt om en rond 24.00 uur ben ik terug bij het congrescentrum. Het was nog een halfuurtje lopen naar mijn Airbnb.


Na een korte nacht is het tijd om op te staan. Inmiddels weet ik hoeveel tijd het me kost om gewassen, aangekleed, ontbeten en wandelend het congrescentrum te bereiken. Tijdens het ontbijt heb ik een leuk gesprek met de Airbnb hospita. Ze werkt op een school voor blinde kinderen en blijkt op zoek te zijn naar netwerkcontacten in Europa voor een uitwisselingsprogramma. Vast dat ik haar kan helpen en we wisselen hierover wat informatie uit. In optimistische stemming wandel ik naar het congres centrum voor het 2e deel van het het congres ‘Think European, act locally’.

Het congres start met een bijdrage van Marc Plumart, CEO van Sodexo. Hij is wereldwijd verantwoordelijk voor de Sedexo activiteiten in de ouderenzorg. Hij citeert de quote van Atul Gawanda ‘Our most cruel failure in how we treat the sick and the aged is the failure to recognize that they have priorities beyond merely being safe and living longer; that the chance to shape one’s story is essential to sustaining meaning in life …’. Boeiende inspiratie, wat betekent dit anno 2016 voor de ouderenzorg in Nederland? Een andere bijdrage is door Dr. Berthold Broll van de Stifftung Liebenau. Een Duitse stichting die ik eerder op een studiereis bezocht. De kansen met verbinden van generaties in bijvoorbeeld een meergeneratieconcept. Mooi verhaal!

Zoals te verwachten waren er ook wat minder inspirerende verhalen, of verhalen die mij minder raakten. Het onderwerp Social Return On Investment klinkt goed. Maar als de benadering erg wetenschappelijk wordt en de toepassing op de praktijk weinig concrete voorbeelden bevat boeit het mij persoonlijk wat minder. Er waren ook inspiraties vanuit contractvormen zoals PPP, alliantie, coörporatie, etc. Daar liggen wel aanknopingspunten voor de Nederlandse praktijk en de wijze hoe instellingen daar mee om kunnen gaan. Een materie die ik tijdens de lunch samen met Jan de Vries (voorzitter Actiz) en Gert Cazemier (BMC) nog eens besprak. En de gevolgen van de demografische ontwikkeling voor de werving van personeel!

Het laatste agendapunt betrof de uitreiking van een tweetal awards. Freek Lapré voorzitter van de jury deed de uitreiking. Het Heiveld in Gent (B) ontving de award voor de beste facility in 2016.
Rond 15.00 uur was het congres afgelopen. De terugreis was gevarieerd : een stukje lopen om mijn bagage bij de Airbnb op te halen, een stukje metro, een stukje tram. Om 18.40 uur vertrok het KLM toestel naar Schiphol. Een ritje met de trein en het laatste stukje in de privé taxi (Mijn vrouw, Betty kwam me ophalen op centraal-station Elst). Om 22.15 uur was ik moe en voldaan weer thuis.